Thuế trực thu và thuế gián thu khác nhau ở những điểm nào?
Căn cứ vào mục đích điều tiết, thuế được chia thành thuế trực thu và thuế gián thu. Vậy Thuế trực thu và thuế gián thu khác nhau ở những điểm nào?? Các bạn hãy cùng Kế toán hà nội tìm hiểu dưới bài viết này nhé.
Thuế trực thu và thuế gián thu khác nhau ở những điểm nào?
>>Xem thêm: xác định thu nhập chịu thuế và thu nhập tính thuế TNCN
- Khái niệm thuế trực thu và thuế gián thu
Thuế trực thu là loại thuế đánh vào thu nhập và lợi nhuận của tổ chức, cá nhân trong xã hội và người nộp thuế chính là người chịu thuế. Hiểu đơn giản thuế trực thu khấu trừ trực tiếp vào nguồn thu nhập của đối tượng chịu thuế. Loại thuế này nộp trực tiếp cho chính phủ và không chuyển nhượng cho bất kỳ ai khác.
Ví dụ:
Thuế trực thu là thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đối với tiền lương, tiền công sẽ do người lao động nộp. Thuế trực thu bao gồm: Thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế TNCN, thuế nhà đất, thuế bảo vệ môi trường.
Trong khi đó, thuế gián thu đánh vào hàng hóa dịch vụ. Loại thuế này điều tiết gián tiếp thông qua giá cả hàng hóa dịch vụ cung cấp, người nộp thuế không phải là người chịu thuế như đối với thuế trực thu.
Ví dụ: Thuế giá trị gia tăng (GTGT) là một trong những loại thuế gián thu đánh vào người tiêu dùng cuối cùng. Doanh nghiệp là bên chịu trách nhiệm thu lại khoản thuế đó và nộp cho nhà nước. Trên thực tế, doanh nghiệp không chịu thuế GTGT. Theo quy định hiện nay, thuế gián thu bao gồm: thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế GTGT và thuế xuất nhập khẩu.
- Điểm giống nhau giữa thuế trực thu và thuế gián thu
Thuế là khoản trích nộp bằng tiền, mang tính bắt buộc, tính quyền lực nhà nước, không bồi hoàn của Nhà nước đối với các tổ chức, cá nhân thuộc đối tượng chịu thuế.
Do đây là cách phân loại thuế dựa trên mục đích điều tiết nên đương nhiên thuế trực thu và thuế gián thu sẽ có điểm tương đồng nhất định.
Điển hình một số điểm giống nhau giữa thuế trực thu và thuế gián thu như:
– Đều mang tính chất bắt buộc và được đảm bảo thực hiện bằng sự cưỡng chế của Nhà nước;
– Đều điều tiết vào thu nhập của cá nhân, tổ chức trong xã hội;
– Người nộp thuế đều phải trích một phần tài sản để nộp vào ngân sách Nhà nước…
- Điểm khác nhau giữa thuế trực thu và thuế gián thu
Để phân biệt thuế trực thu hay thuế gián thu, có thể dựa trên các tiêu chí sau:
| Tiêu chí | Thuế trực thu | Thuế gián thu |
| Khái niệm | Thuế trực thu (hay Direct tax) là loại thuế đánh vào thu nhập, lợi nhuận của người nộp thuế, người nộp thuế đồng thời là người chịu thuế. Nói một cách đơn giản, thuế trực thu khấu trừ trực tiếp vào nguồn thu nhập của người nộp thuế. | Thuế gián thu (hay Indirect tax) đánh vào hàng hóa, dịch vụ. Loại thuế này điều tiết gián tiếp thông qua giá cả hàng hóa dịch vụ cung cấp, người nộp thuế không phải là người chịu thuế. |
| Đối tượng chịu thuế | Người chịu thuế cũng chính là người nộp thuế | Người chịu thuế không phải là người nộp thuế |
| Mức độ tác động | Ít tác động vào giá cả thị trường (vì thường đánh vào thu nhập, kết quả kinh doanh sau một thời gian nhất định) | Ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả thị trường vì thuế được cộng vào giá bán hàng hóa, dịch vụ |
| Mức độ quản lý | Khó thu hơn, dễ trốn thuế do việc thanh toán chủ yếu bằng tiền mặt, Nhà nước không kiểm soát được thu nhập thực tế của người nộp thuế. | Dễ thu hơn vì được cấu thành giá bán hàng hóa, dịch vụ, người tiêu dùng khó “nhận biết” được. |
| Phương thức điều tiết | Điều tiết trực tiếp vào thu nhập của các đối tượng chịu thuế. | Điều tiết gián tiếp thông qua giá bán hàng hóa dịch vụ. |
| Ưu điểm | Kiềm chế lạm phát, giảm bất bình đẳng, đảm bảo được công bằng giữa những người chịu thuế. | Cơ quan thuế dễ quản lý hơn, hạn chế được trốn thuế. |
| Hạn chế | Dễ xảy ra việc người nộp thế trốn tránh nghĩa vụ nộp thuế, phát sinh những hành vi phạm pháp luật nhằm trốn thuế. | Khó đảm bảo công bằng giữa những người nộp thuế vì có thu nhập cao hay thấp đều phải nộp thuế gián thu với tỷ lệ như nhau. |
| Ví dụ | – Thuế thu nhập cá nhân;
– Thuế thu nhập doanh nghiệp… |
– Thuế tiêu thụ đặc biệt;
– Thuế giá trị gia tăng; – Thuế xuất nhập khẩu; – Thuế bảo vệ môi trường; – Thuế tài nguyên… |
- Ý nghĩa của việc phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu
– Trong hoạt động lập pháp
+ Việc phân loại thuế trực thu và thuế gián thu giúp các nhà lập pháp tạo ra được cách thức điều tiết riêng từ đó xây dựng được các bộ luật thuế phù hợp với mục đích điều tiết, phản ánh được phạm vi tác động của luật thuế đó
+ Đảm bảo được sự công bằng điều tiết thu nhập thì cần tăng thuế trực thu nhưng để đảm bảo nguồn thu ổn định cho nhà nước thì lại cần tăng thuế gián thu. Vấn đề là làm sao để cân bằng được lợi ích của người nộp thuế và nhà nước
+ Có thể thấy thuế trực thu có hạn chế lớn và dễ gây phản ứng từ phía người nộp thuế có thể dẫn đến tình trạng trốn, lách luật nếu quy định mức thuế suất cao, vì vậy cần phải điều chỉnh sao cho phù hợp.
– Trong công tác tổ chức hành thu
+ Phân loại thuế có ý nghĩa trong tổ chức thu thuế. Mỗi loại thuế sẽ xác định được phạm vi người nộp, nguyên tắc đánh thuế, đối tượng cách thức tính thuế,… từ đó đưa ra được các biện pháp phù hợp. Qua đó phân định thẩm quyền của các cơ quan thuế để có các biện pháp quản lý thuế hiệu quả.
+ Thuế trực thu, việc theo dõi, tính toán và thu thuế phức tạp, đặc biệt với thuế thu nhập cá nhân với diện thu thuế rộng và phân tán rất khó quản lý.
5. Tỷ trọng thuế trực thu và thuế gián thu ở Việt Nam
Theo tìm hiểu, tỉ trọng thuế trực thu đã giảm liên tục trong giai đoạn từ 2012 – 2017, từ 44,6% năm 2012 xuống còn 33,8% năm 2017.
Tuy nhiên, từ 2018 – 2019 tỉ trọng thuế trực thu có xu hướng tăng trở lại, ước đạt 38,9% năm 2019.
Trong đó, thuế thu nhập doanh nghiệp vẫn chiếm tỉ trọng lớn nhất mặc dù đang có xu hướng giảm. Một trong những nguyên nhân chính đó là việc áp dụng ngày càng nhiều các ưu đãi thuế cho doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp FDI.
Tỉ trọng của thuế gián thu trong tổng thu thuế ngày càng tăng và đã vượt qua con số 60% vào năm 2016, trong đó thuế giá trị gia tăng là nguồn thu chính, chiếm từ 50% – 60% tổng số thu của thuế gián thu trong giai đoạn 2006 – 2019.
Theo đó, có thể thấy nguồn thu chủ yếu của thuế vẫn đến từ thuế gián thu, đây cũng là tình hình chung của các nước đang phát triển như Việt Nam.
Trên đây là bài viết Thuế trực thu và thuế gián thu khác nhau ở những điểm nào? mà Kế toán hà nội tổng hợp được hi vọng giúp ích được bạn trong công việc.
Nếu có bất kỳ thắc mắc liên quan cần giải đáp bạn vui lòng liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ. Tổng đài hỗ trợ tư vấn miễn phí: 1900 6246
Ketoanhn.org chúc bạn làm tốt công việc
Kết nối với chúng tôi: https://www.facebook.com/ketoanhn.org/
Nếu bạn muốn học thực tế trải nghiệm va vất cùng kế toán trưởng giàu kinh nghiệm cần trên tay bộ chứng từ bao gồm: hóa đơn đỏ, phiếu thu chi, nhập xuất…của doanh nghiệp đang hoạt động có thể lựa chọn một lớp học kế toán thực hành của Trung tâm kế toán Hà Nội là đơn vị được thành lập từ năm 2005 đi đầu trong lĩnh vực đào tạo kế toán thực hành trên chứng từ hóa đơn đỏ hiện có 39 cơ sở học trên toàn quốc, 6 cơ sở học tại Hà Nội. Hàng tháng trung tâm vẫn đào tạo cho hơn 1000 học viên trên toàn quốc.
Chi tiết liên hệ Hotline: 0974 975 029 (Mr Quân)
